YÖK Denkliği

Yurt dışında eğitim almak isteyen öğrenciler ve ailelerinin en çok merak ettiği sorulardan biri "YÖK denklik belgesi var mı?" sorusudur. Yurt dışındaki üniversitelerde alınan diplomaların Türkiye’de tanınması ve geçerliliği açısından YÖK denkliği oldukça önemli bir konudur. YÖK denkliği ile ilgili ayrıntılara geçmeden önce, bu konunun iki temel bileşeni vardır: üniversitenin YÖK tarafından tanınması ve diploma denkliği. Bu iki süreç çoğu zaman karıştırılmakta olup, birbirinden farklı amaçlara hizmet eder. Şimdi bu iki başlığı daha ayrıntılı şekilde inceleyelim.

YÖK Tarafından Tanınma ve Üniversitelerin Durumu

YÖK tarafından tanınma, eğitim almak istediğiniz üniversitenin tanınıp tanınmadığını belirler. Tanınma, bir üniversitenin YÖK tarafından kabul edilebilir bir eğitim kurumu olup olmadığını gösterir. Bu bağlamda, üniversitenin bulunduğu ülke, fiziki yapısı, eğitim kadrosu, müfredatı ve diğer akademik uygulamalar dikkate alınarak üniversitenin yeterliliği ve uygunluğu değerlendirilir. Kısacası, bu değerlendirme üniversitenin bir yükseköğretim kurumu olup olmadığını onaylar.

Yurt dışında alacağınız bir diplomanın Türkiye’de geçerliliği açısından, öncelikle bu diplomayı aldığınız üniversitenin YÖK tarafından tanınıyor olması gerekir. YÖK tarafından tanınan üniversiteler genellikle devlet üniversiteleri ve köklü özel üniversitelerden oluşmaktadır. Eğer bir üniversitenin YÖK tarafından tanınıp tanınmadığını merak ediyorsanız, bu konuda YÖK'e resmi bir dilekçe ile başvurmanız gerekmektedir. Bu dilekçede adınız, soyadınız, telefon numaranız, adresiniz, üniversitenin orijinal adı, İngilizce adı ve Türkçe adı gibi bilgiler yer almalıdır. Ayrıca üniversitenin bulunduğu ülke ve şehir, ilgili bölümün adı ve almak istediğiniz eğitim düzeyi (ön lisans, lisans, yüksek lisans) gibi ayrıntılar da belirtilmelidir. Bu dilekçe YÖK Denklik Birimi'ne posta ya da kargo yoluyla gönderilmelidir. YÖK, başvurunuzun sonucunu en geç 15 gün içerisinde dilekçede belirttiğiniz adrese postalayacaktır.

İletişim Bilgileri:

• Telefon (Denklik İşlemleri ve Başvuru Sorgulama): 444 8 965 (444 8 YÖK)
• Adres: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, 06539 Bilkent / ANKARA
• E-posta: denklik@yok.gov.tr

YÖK Denkliği Nedir?

YÖK denkliği, yurt dışında alınan eğitimin içerik açısından Türkiye'deki muadilleriyle uyumlu olup olmadığını gösterir. Bu denklik, yurt dışında alınan zorunlu derslerin Türkiye'deki aynı bölümdeki derslerle karşılaştırılması sonucunda verilir. Eğer bu derslerin içerikleri ve yoğunlukları birbirine uygun görülürse, mezun olunan diplomaya denklik verilir. Ancak bu uygunluk yoksa ya eksik görülen derslerin Türkiye’de bir üniversitede tamamlanması ya da denklik sınavına girilmesi gerekmektedir. Bu denklik sınavında başarılı sayılmak için 100 üzerinden en az 50 puan almak gerekmektedir.

Örneğin, yurt dışında YÖK’ün tanıdığı bir üniversitede hukuk okuyan bir öğrenci, mezuniyet sonrasında Türkiye'ye döndüğünde eksik derslerini tamamlamak zorunda kalabilir. Hukuk eğitimi, ülkeye özgü farklı mevzuatlar içerdiği için, YÖK bu durumu değerlendirmekte ve ortak derslerin dışında kalan eksik derslerin Türkiye’de bir üniversitede tamamlanmasını isteyebilmektedir. Bu süreç, ortalama olarak 2-3 yıl sürebilir. Öte yandan, yurt dışında tanınan bir üniversitede makine mühendisliği okuyan bir öğrenci ise mezun olduktan sonra denklik başvurusu yaptığında doğrudan tanınma ya da seviye tespit sınavına girme gibi daha basit işlemlerle karşılaşabilir.

Son yıllarda, özellikle Avrupa Birliği süreci ve Bologna anlaşması gibi gelişmeler sonucunda YÖK’ün denklik konusundaki tavrı oldukça olumlu bir yöne evrilmiştir. Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden alınan diplomalarda tanınma ya da denklik açısından neredeyse hiç sorun kalmamış, Bologna anlaşmasına taraf olan ülkelerden (örneğin Rusya, Ukrayna) alınan diplomalar da tanınır hale gelmiştir. Yurtdışında okuyan öğrenciler bu sayede denklik konusunda daha az engelle karşılaşmaktadır.

ÖSYM-YÖK Üzerinden Yurtdışına Yerleşen Öğrenciler

ÖSYM-YÖK aracılığıyla yurtdışındaki üniversitelere yerleşen öğrenciler için denklik işlemleri oldukça kolaydır. Örneğin, ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzunda belirtilen üniversitelere (Azerbaycan, Bosna Hersek, Gürcistan, Makedonya, Moldova gibi ülkelere) yerleşen öğrenciler, mezuniyet sonrasında gerekli belgelerle başvurduklarında denkliklerini kolayca alabilmektedirler.

Denklik Durumuna Göre Karar Verme

1. Denklik Önemli Değilse: Eğer Türkiye’ye döndükten sonra icra edeceğiniz meslekle ilgili denklik sizin için önemli değilse, özel sektörde çalışmayı planlıyorsanız ya da eğitiminizi yurtdışında tanıyan ülkelerde kariyerinize devam etmek istiyorsanız, sadece lise diplomanızla yurtdışındaki birçok üniversiteye başvurabilirsiniz. Örneğin, bilgisayar, tasarım, işletme, müzik, sinema gibi alanlardan mezun olanlar Türkiye'ye döndüklerinde genellikle özel sektörde çalışmakta ve özel sektörde denklik belgesi aranmamaktadır. Bu durumda, eğitim kalitesi ve kişinin kendini geliştirmiş olması çok daha önemlidir.

2. Denklik Önemliyse: Eğer Türkiye’ye döndükten sonra devlete ya da özel sektöre ait bir kurumda doktor, diş hekimi, eczacı, avukat, mühendis gibi mesleklerde çalışmak ya da askerlik işlemleri için denklik belgesine ihtiyaç duyuyorsanız, bu durumda YÖK tarafından belirlenmiş bazı şartları karşılamanız gerekmektedir.

29 Mart 2024 YÖK Açıklaması ve Denklik Koşulları

A) Dünyada En İyi 1.000 Üniversitede Eğitim Alanlar: Yurtdışında eğitime başladığınız yıl, CWTS Leiden Ranking, Academic Ranking of World Universities (Shanghai), QS World University Rankings ve Times Higher Education (THE) World University Ranking gibi sıralamalarda ilk 1.000 içerisinde yer alan üniversitelerde eğitim alıyorsanız, YÖK’e mezuniyet sonrasında denklik başvurusu yapabilirsiniz. İlk 1.000’de yer alan bir üniversiteden mezun olan adaylar, bölüm fark etmeksizin YKS’ye girme zorunluluğundan muaftır. Ayrıca, yukarıdaki dört sıralama kuruluşundan en az üçünde ilk 400 içerisinde yer alan üniversitelerden mezun olan adaylar, YKS’ye girme zorunluluğu olmadan doğrudan denklik alabilirler.

B) İlk 1.000’in Dışındaki Üniversitelerde Eğitim Alanlar: Eğer yurtdışında eğitime başladığınız yıl, üniversiteniz bu sıralamalarda ilk 1.000’de yer almıyorsa, YÖK’ün tanıdığı bir üniversitede denklik başvurusu yapmak için belirli ön koşulları yerine getirmeniz gerekir. Bu ön koşullar arasında YKS’ye girip belirli sıralamalarda yer almak gibi şartlar bulunur:

• Tıp Doktorluğu: Yurtdışında tıp eğitimi almak isteyenlerin, 1. sınıfa başladıkları yıl YKS’ye girip ilk 50 bin içinde yer almış olmaları gerekir.
• Diş Hekimliği: Diş hekimliği eğitimi almak isteyenlerin ilk 80 bin içinde yer alması gerekmektedir.
• Eczacılık: Eczacılık okumak isteyenler için ilk 100 bin içinde yer almak yeterlidir.
• Hukuk: Hukuk eğitimi almak isteyenler ilk 125 bin içerisinde olmalıdır.
• Mimarlık: Mimarlık eğitimi için ilk 250 bin içerisinde yer almak gerekmektedir.
• Mühendislik: Mühendislik eğitimi almak isteyenlerin ise ilk 300 bin içerisinde yer alması gerekmektedir.

Bu bölümler dışında kalan diğer bölümlerde (örneğin psikoloji, işletme, biyokimya, grafik tasarım) eğitim almak isteyen adaylar için YKS şartı aranmamaktadır.

Bologna Süreci ve Yükseköğretimde Uyum

Bologna Süreci, Avrupa Yükseköğretim Alanı’nı (European Higher Education Area - EHEA) oluşturmak amacıyla başlatılmış, ülkeler arası yükseköğretim sistemlerinin uyumlaştırılması hedeflenen bir reform sürecidir. Bu süreç, öğrencilerin ve öğretim üyelerinin Avrupa ülkeleri içerisinde kolaylıkla eğitim ve çalışma faaliyetlerine katılabilmelerine olanak tanır. Süreç, birçok farklı ülkede yükseköğretim kalitesinin arttırılmasını ve ortak akademik standartların geliştirilmesini amaçlar. Bologna Süreci’ne taraf olan ülkelerin birbirinin eğitim sistemlerini tanıması, öğrencilerin hareketliliğini kolaylaştırmakta ve bu ülkelerden alınan diplomaların denklik sürecini hızlandırmaktadır.

Yurt dışında üniversite eğitimi almayı planlayan öğrenciler için YÖK denklik ve tanınma süreci oldukça önemli ve dikkat edilmesi gereken bir süreçtir. Yurt dışında alınan diplomaların Türkiye’de geçerli olması, bu sürecin başarıyla tamamlanmasına bağlıdır. Üniversitenin tanınması ve eğitimin içeriğinin Türkiye’deki muadilleriyle karşılaştırılması bu süreçte kritik bir yer tutar. Yurt dışında eğitiminize başlamadan önce üniversitenizin tanınıp tanınmadığını ve bölümünüzün Türkiye’de geçerli olup olmadığını araştırmanız büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki YÖK denklik süreci ve tanınma, yurt dışında alacağınız eğitimin gelecekteki kariyeriniz üzerindeki etkisini belirleyecek en önemli unsurlardan biridir.